Nuta (od łac. nota, znak) - znak graficzny dźwięku muzycznego, określający jego wysokość i czas trwania.

W XVII-XVIII w. notacja muzyczna przyjęła w zasadzie wygląd identyczny z notacją współczesną, choć znaczenie takich samych znaków graficznych (np. kropki pod nutą) jest w wielu wypadkach inne niż w notacji współczesnej, co powoduje wiele nieporozumień w wykonawstwie muzyki tego okresu przez dzisiejszych muzyków, którzy tych różnic nie znają; można to obrazowo porównać do próby czytania tekstu staroangielskiego czy starofrancuskiego według współczesnych zasad ortografii.

Podstawowym elementem nuty we współczesnej notacji muzycznej, dostosowanej do wymogów systemu dur-moll, jest jej główka; to ona określa przez swe położenie na pięciolinii wysokość oznaczanego przez nią dźwięku. Główka ma kształt owalny, w przypadku całej nuty oraz półnuty jest niewypełniona, a u pozostałych wartości nut – zamalowana.

Półnuty oraz nuty o krótszej od nich wartości posiadają ogonek (pionową prostą kreskę, której jeden z końców umieszczony jest pośrodku główki w pionie, z prawej strony, gdy ogonek idzie w górę, bądź z lewej strony, gdy ogonek idzie w dół). O kierunku ogonka decyduje wysokość nuty na pięciolinii – jeśli leży poniżej środkowej linii, ogonek idzie w górę, w przeciwnym wypadku – w dół.

Ósemki oraz nuty o krótszej od nich wartości mają dodatkowo chorągiewkę, gdy nie są powiązane z innymi nutami, bądź daszek (nazywany wiązaniem), jeśli są powiązane z innymi nutami. Zależność liczby chorągiewek od czasu trwania nuty wyraża się następującym wzorem:


Przykładowo, by obliczyć, ile wiązań będzie miała stodwudziestkoósemka, za s należy podstawić 1/128=0,0078125. Otrzymujemy wtedy:
.

Nuty umieszczone są na lub pomiędzy liniami na pięciolinii lub liniami do niej dodanymi. Do określenia wysokości dźwięku potrzebny jest – oprócz umiejscowienia na pięciolinii – klucz, który jednej określonej linii nadaje określoną wysokość (nazwę). Wysokość pozostałych nut jest określana relatywnie w stosunku do niej.

Podział wartości rytmicznych:
- cała nuta
- półnuta
- ćwierćnuta
- ósemka
- szesnastka
- trzydziestodwójka
- sześćdziesięcioczwórka
- stodwudziestoósemka

Cała nuta trwa dwa razy dłużej niż półnuta, ta z kolei dwa razy dłużej niż ćwierćnuta itd.

Jest to tzw. regularny podział wartości rytmicznych (dwójkowy), istnieją również bardziej skomplikowane podziały: na trzy równe części (triole), pięć (kwintole), sześć (sekstole) itd.




Dźwięki w gamie C-Dur:

c, d, e, f, g, a, h,c


Pięciolinia

Pięciolinia - podstawowy element pisma nutowego dla zapisu dźwięków we współczesnej notacji muzycznej. Składa się z pięciu poziomych, równoległych linii oraz pól pomiędzy tymi liniami.




Pauza

Pauza - znak graficzny określający czas trwania ciszy lub czasu, w którym instrument lub głos jest nieaktywny.